"De Open Vld-minister kondigde vorige vrijdag naar aanleiding van de rellen in Molenbeek aan dat ze een dialoog zou opstarten over een structurele aanpak van de problemen en de oorzaak ervan. Volgens Turtelboom leefde die vraag bij de Brusselse autoriteiten."
Wat u hierboven leest, komt uit een artikel in De Standaard van 21 september 2009 en gaat over de aanpak van problemen in enkele Brusselse wijken na rellen in St-Jans-Molenbeek.
Niet de plaats is van cruciaal belang of de desbetreffende minister, wel dat men zoekt naar 'een structurele aanpak van de problemen en de oorzaken ervan'.
Klinkt u vertrouwd in de oren? We zijn intussen bijna vier jaar verder en ook vandaag gaan de burgemeesters van Vilvoorde, Mechelen en Antwerpen op zoek naar een structurele aanpak van de problemen en de oorzaken ervan, deze keer gaat het over de meer dan honderd jongeren, uit voornamelijk het Nederlandstalige landsgedeelte, die naar Syrië zijn vertrokken om er te strijden tegen het regime van president Assad.
Erkenning
Volgens Sadik Harchaoui, voorzitter van Forum, het Instituut voor Multiculturele vraagstukken in Nederland en één van de adviseurs die de Belgische burgemeesters bijstaat in hun zoektocht naar antwoorden, moet de overheid inzetten op verschillende niveau's. Hij noemt daarbij de straathoekwerkers en buurtwerking tout court als één van de belangrijkste bouwstenen. Pas als je doordringt tot een gemeenschap kan je begrijpen wat er leeft.
En ook dan kan je pas gezinnen bijstaan waarvan de jongeren dreigen te radicaliseren. Want of je nu opgroeit in een klassiek Vlaams gezin of een multiculturele omgeving; jongeren zijn jongeren en zeker in hun puberteit erg beïnvloedbaar. Daarom is de overheid in Nederland als sinds 2003 bezig met het in kaart brengen van radicalisering. Eén van de uitlopers daarvan is de website omgaanmetidealen.nl. Ouders en instanties kunnen er terecht met allerlei vragen over radicalisering en hoe er het best mee omgaan.
Uiteraard biedt een website alleen geen antwoord op vertrekkende jongeren. Integendeel, ook uit Nederland vertrekken er nog altijd jongeren naar Syrië. Maar een informatiepunt is alvast een start in het erkennen van een maatschappelijk en voor de betreffende ouders een erg pijnlijk fenomeen.
Want achter de gevels van enkele huizen in Vilvoorde en Antwerpen spelen zich, ver weg van de camera's, menselijke drama's af: moeders die aan de voordeur slapen om te beletten dat hun zoon vertrekt om te gaan strijden. Of een vader die thuiskomt en tegen zijn vrouw moet zeggen dat hij hun zoon niet heeft kunnen overtuigen om de wapens neer te leggen. En tegelijkertijs beseft dat hij hem misschien nooit meer terugziet.
Kantelmoment
Het klinkt misschien wat wrang, maar het fenomeen van de vertrekkende jongeren, is een uitgelezen kans om het debat over integratie een nieuwe wending te geven. Want of het nu gaat over relletjes in Molenbeek, Anderlecht, Borgerhout of vertrekkende strijders uit Mechelen, Vilvoorde of Antwerpen; altijd duiken dezelfde ingrediënten op die dienen voor een voedingsbodem; onder meer de hoge jeugdwerkloosheid in bepaalde steden (slechts één van de jongeren die in Syrië vecht, had werk), en het gevoel van niet aanvaard te worden in onze maatschappij. Dat is ook het discours van non-profitorganisatie Kif Kif, die naar eigen zeggen al jaren de ongelijkheid in de samenleving op de politieke agenda probeert te zetten, maar weinig weerklank krijgt. Het is dan ook een thema waarbij politieke partijen op een dunne koord balanceren en ofwel overhellen naar (extreem) rechts of wel heel erg de bocht uitschieten naar links.
Bovendien gaat het debat echt wel verder dan het grote "wij-zij"-verhaal. En toch lijken we daar soms niet bovenuit te stijgen, zodat zich dat bij een kwetsbare groep jongeren al snel omzet in een discours van 'Het Westen' tegen 'De Islam' en hen net extra gevoelig maakt voor radicalisering, ook los van het hele Syrië-verhaal.
Maar net in dat verhaal willen de burgemeesters dus meer inzetten op het lokale preventiebeleid. De uitdaging ligt bij de ambitie om van de vele krachtige woorden van de voorbije dagen geen loze uitspraken te maken, uitgesproken in het heetst van de actualiteit. Een doorgedreven aanpak van het radicalisme en de uitwerking van een lokaal actieplan kan op termijn een verandering teweegbrengen die verder gaat dan het Syrië-probleem alleen.
Al was het maar om te vermijden dat bepaalde krantenkoppen om de zoveel jaar terugkomen.