Het Radio1-programma 'Dageraadplaats' vroeg me n.a.v. de gebeurtenissen in Bangladesh een brief te schrijven. Het werd er eentje aan Shirin, een vrouw die ik ontmoette aan een plaatselijk hospitaal.
De tekst:
Hei Shirin,
weet je nog toen we mekaar zagen? Het was op dat plein voor het geïmproviseerde hospitaal in een buitenwijk van Dhaka,
Ik verstond je eerst niet, je zei wat, jij hoopte dat ik wat Bengaals kon en ik hoopte op een paar woordjes Engels van je.
Maar het lukte niet zo goed, toen stopte je met praten, keek me met een doffe blik aan en nam mijn hand vast. Ik kon je geen geld geven, geen verstandig idee met al dat volk om ons heen. Maar dat was niet wat je wou, met een andere hand nam je een foto van je dochter uit je zak, 15 jaar.
Jij liep daar niet rond om te bedelen of voor verzorging. Je hoopte je dochter te vinden in die lange, lange rijen mannen en vrouwen die er wachtten om geholpen te worden door de dokters. Op dat moment waren we zes maanden na de grote ramp op Rana Plaza, meer dan 1000 doden.
Ook jouw meisje werkte in die gigantische fabriek en sinds die fatale 24e april is ze niet meer thuisgekomen. De enige plek waar ze nog kan zijn, is tussen de brokstukken op Rana Plaza - wat een verscheurende gedachte. Wat een misdadige industrie.
Een paar andere vrouwen vertelden me dat ze de dag voor het gebouw instortte, geluiden hoorde, gekraak, een vloer die trilt, massaal vluchtte iedereen naar buiten. Tot woede van de bazen, er was toch helemaal niets mis met dat gebouw. Als vee werd iedereen terug naar binnen gejaagd.
Ook jij,
ook jouw dochter.
Die avond zou ze voor de laatste keer thuiskomen.
Haar laatste euro verdiend, letterlijk. Al heeft ze ook dat nooit gekregen. Voor amper iets meer dan 30 euro per maand werken mannen, vrouwen en kinderen meer dan tien uur per dag in de verzengende hitte aan onze truien, broeken en jassen.
Ik moet je bekennen Shirin, ik had er ook nooit bij stilgestaan wat dat betekent: Made in Bangladesh. Tot ik al je lotgenoten zag. Ik voelde me vuil en vies. Een profiteur, een kapitalist die hemden draagt, gemaakt door kinderhanden. Schending van de mensenrechten, maar ach, een burgeroorlog of een ramp is zo veel mediagenieker.
Van een charter meer of minder, lig jij niet wakker. Maar zullen we de grote kledingmerken toch nog wat opjagen, zodat we de herkomst weten van elk kledingsstuk dat in de winkel hangt? Ach, wat een naïef idee. Zo zit de wereld niet in mekaar. Maar stel je eens voor...
Ken jij trouwens priester Daens? Dit las ik in het boek van Louis - Paul Boon als hij het heeft over de kinderen...
'Ze repten zich naar de fabrieken en stonden de hele nacht door in het helse lawaai van machines, molens en getouwen... Om pas twaalf uur later de fabriekspoort te verlaten. Ondervoed, afgemat door slaap, overmand. Er ging geen nacht voorbij zonder dat één van hen ooit een ongeluk overkwam.'
We spreke en zegge meer dan 100 jaar geleden.
Veel moed, Shirin.
Groet Tim